Wat doe je als je broer plotseling overlijdt in de Verenigde Staten. Het is sinds een jaar of 5 zijn nieuwe thuisland. Je gaat er dan, als het enigszins kan, meteen naartoe. Maar dan? Hij was getrouwd met een Amerikaanse. Hij werkte voor een Amerikaans bedrijf alles was Amerikaans wat zuslief tegenkwam, toen ze op dag 2 na zijn overlijden bij zijn thuis aankwam. Gelukkig kende ze haar schoonzus wel, maar alle Amerikaanse gebruiken niet. En de uitvaart paste zo niet bij de broer die zij kende en zich herinnerde.

Ik sprak haar ongeveer 11 maanden later. Het rouwproces was in volle gang, maar het blokkeerde ergens. We spraken over op een eigen manier van afscheid nemen, met de gebruiken van zijn familie en zijn geboorteland, Nederland. We spraken over haar broer, wie hij was, zijn leven, zijn goede kanten en ook zijn minder goede kanten. En aan het eind van het gesprek gingen we kijken naar een datum voor een herdenkingsdienst. Ik stelde voor vrijdag 22 juni, dit was de exacte sterfdatum van een jaar geleden. Zeer passend.

Op 22 juni vond in intieme kring deze dienst plaats in haar huis. Ze had een lint met daarop geschreven het gedicht “huil niet aan mijn graf”. We maakten daarmee direct een brug naar een jaar geleden, toen de Engelse versie van dit gedicht op zijn uitvaart werd voorgedragen. Na afloop heeft zijn zus het lint in 10 stukken geknipt en naar alle verschillende naaste familieleden gestuurd in Nederland, maar ook naar Amerika en naar Denemarken waar ze allemaal woonden.

Op de manier zoals zij haar broer kende heeft ze afscheid kunnen nemen, op haar manier met de voor haar bekende gebruiken. Ik sprak haar een paar maanden later en ze vertelde me dat het leven weer stroomde. Natuurlijk was er nog steeds verdriet.  Dat kwam op de gekste momenten naar boven, zoals dat nou eenmaal gebeurt. Ieder rouwt op zijn eigen manier, maar het is belangrijk dat het de ruimte heeft om te bewegen.